Vrijdag 11 november 2011 is het Sint Maarten (2012: klik hier): dan trekken kinderen verkleed en met lampionnen van deur naar deur en zingen een liedje in ruil voor snoep en fruit. Het is de naamdag van een in de middeleeuwen populaire heilige. In Nederland wordt het vooral gevierd in Noord-Holland boven het IJ, Limburg, Groningen, Friesland, Drenthe en steden als de stad Utrecht. In Amsterdam werd Sint Maarten eeuwen geleden opgedoekt, tot het enkele decennia geleden in buitenwijken opdook en uitgroeide tot een traditie in de hele stad.
Vroeger liepen de kinderen rond met uitgeholde bieten met een kaars erin: tegenwoordig maken ze eigen lampionnen. Niet alleen katholieken, ook protestanten en moslims nemen eraan deel, niet in de laatste plaats vanwege de bedeltochten langs de deuren. In Vlaanderen leeft de traditie in Ieper, Aalst en Mechelen. Het feest zou een heidense oorsprong hebben: het ronddragen van het (heilige) vuur was een vruchtbaarheidsritueel en wijdverspreid over West Europa. De katholieke kerk nam het heidense ritueel over om zo het vertouwen van het volk te winnen.
Maar volgens een andere versie was het de kerk zelf die het feest introduceerde: rond 11 november wordt uit het Evangelie van Lukas voorgelezen: ‘Niemand steekt een lamp aan en zet die in de kelder of onder de korenmaat, maar op de standaard, opdat wie binnentreden het licht zien’ (Lukas 11:33). Moderne wetenschappers houden het midden tussen beide ideeën. Sint Maarten is een bedelfeest: voor menigeen geen overbodige luxe in de zware wintermaanden. Het was een feest voor de armen: rijke burgers hielden hun kinderen liever binnen. Het feest wordt nu gezien als een traditie die behouden moet worden, vrij van religieuze of politieke lading. Veel liedjes hebben een humoristische lading, al bestaan er nog oude bedelliedjes, zoals deze:
Hier woont een rijk man, die ons wat geven kan.
Geef een appel of een peer: we komen ’t hele jaar niet meer.
Lees ook:Sint Maarten 2010
Lees ook:Sint Maarten 2013
Lees ook:Sint Maarten 2012
Lees ook:Sint Maarten: met lampionnen van deur tot deur zingen voor snoep
Lees ook:Vrijdag 11 november: Sint Maarten – lampionnenoptochten en zingen voor snoep