Carnaval: het feest voor vastentijd

Carnaval is het feest op de dagen voor Aswoensdag: de dag dat de vastentijd van 40 dagen tot aan Pasen begint (2012: klik hier). Van oudsher is Carnaval een eetfestijn: het was de laatste mogelijkheid om je vol te proppen voor de vastentijd begon, wanneer je alleen het hoogstnoodzakelijke mocht eten. Op vette dinsdag werd al het vet in huis opgemaakt, omdat het anders zou bederven. Het vasten herinnert aan Jesus, die 40 dagen in de woestijn vastte. Het feest bestond al langer; de kerk zette het heidense Carnaval, dat in heel Europa werd gevierd, om in een katholieke traditie; net zoals Kerstmis, dat van oorsprong een heidens midwinterfeest was.

In het Latijn betekent carne vale: vaarwel aan het vlees en carnus navalis: narrenschip (rond trekkende clowngroepen). De Romeinen vierden het feest van de ‘satumaliën’: een drink –en eetfestijn met een soort prins Carnaval, vermommingen en optochten. Pasen is bepalend wanneer Carnaval plaatsvindt. Sinds het Concilie van Nicaea 325 n.C.  is Pasen de eerste zondag na de eerste volle maan na het begin van de lente (21 maart). Dit jaar valt Pasen vroeg (23-24 maart), dus Carnaval ook (3-5 februari).

Zeven weken daarvoor is het de eerste Carnavalsdag. Carnaval loopt van zondag tot en met dinsdag, maar soms begint het op donderdag en wordt Aswoensdag erbij gesnoept. Het officiële Carnavalsseizoen begint op 11-11 om 11.11 uur. Veel steden en dorpen houden dan een ceremonie; Maastricht de grootste. (11 is het gekkengetal). Carnaval werd het feest waar iedereen zich kon vermommen en niet herkenbaar een alibi had om zich te buiten te gaan. Het wordt vooral ten Zuiden van de rivieren gevierd. Elke stad of dorp heeft zijn Carnavalsnaam en vereniging: Venlo heeft de oudste: ‘Jocus’ uit 1842. Dit jaar viert Jocus haar 165 jarig bestaan (15×11). Iedere vereniging kiest een eigen prins Carnaval, die tijdelijk ‘de macht’ heeft en organiseert een eigen optocht.

Veel steden hebben ieder jaar een eigen Carnavalslied in het plaatselijke dialect met lokale verwijzingen in de tekst. Carnavalskrakers worden overal gezongen (zoals ‘Mien, waar is mijn feestneus’ er ooit één was van Toon Hermans). In café’s en bij verenigingen wordt feest gevierd. In Limburg is woensdag voor Carnaval Oude Wijven Nacht: dan zijn de straten het domein van vrouwen. Ze vernederen rondlopende mannen, knippen hun stropdassen af en jagen ze weg. Ten Noorden van de rivieren wordt Carnaval gevierd in katholieke streken (zoals Twente) en enclaves in protestante gebieden  (zoals de Achterhoek, de bollenstreek, West-Friesland). Klik hier voor Carnavalsnamen, zoals Oeteldonck (Den Bosch).

Lees ook:Carnaval – het feest voor vastentijd – barst los
Lees ook:Carnaval – feest voor de vastentijd begint
Lees ook:Carnaval 2011 barst los
Lees ook:Carnaval – het katholieke feest voor de vastentijd
Lees ook:Carnaval: feesten tot de vastentijd vanaf Aswoensdag begint