Op donderdag 11 november 2010 is het Sint Maarten: het feest van naastenliefde en goedheid (2012: klik hier). Kinderen trekken verkleed en met lampionnen van deur naar deur en zingen een Sint Maartenliedje in ruil voor snoep en fruit. Het is de naamdag van Sint Maarten: een in de middeleeuwen populaire heilige. In Noord-Holland wordt het feest ‘keuvelen’ genoemd. In Nederland wordt het vooral gevierd in Noord-Holland boven het IJ, Limburg, Groningen, Friesland en Drenthe. Sommige steden daarbuiten hebben een eigen band met de heilige en vieren de naamdag ook, zoals de stad Utrecht.
Dat Sint Maarten als feest niet verdwijnt, maar zich juist verspreid, is in Amsterdam te zien. Daar werd het al honderden jaren niet meer gevierd, tot het enkele decennia geleden in een paar buitenwijken opdook. Begin deze eeuw doken de eerste lampionnen ook op de grachten op en intussen is het Sint Maarten lopen in de hoofdstad een levendige traditie. Vroeger liepen de kinderen rond met uitgeholde bieten met een kaars erin: tegenwoordig maken ze eigen lampionnen. Niet alleen katholieken, ook protestanten en moslims nemen eraan deel, niet in de laatste plaats vanwege de bedeltochten langs de deuren: het religieuze karakter is op de achtergrond geraakt. In Vlaanderen is de viering minder wijdverspreid: de traditie leeft vooral in West-Vlaanderen (Ieper), de streek rond Aalst en Mechelen.
Het feest zou een heidense oorsprong hebben: het ronddragen van het (heilige) vuur was een vruchtbaarheidsritueel en wijdverspreid over West Europa. De katholieke kerk nam het heidense ritueel over om zo het vertouwen van het volk te winnen. Maar volgens een andere versie was het de kerk zelf die het feest introduceerde: rond 11 november wordt uit het Evangelie van Lukas voorgelezen: ‘Niemand steekt een lamp aan en zet die in de kelder of onder de korenmaat, maar op de standaard, opdat wie binnentreden het licht zien’ (Lukas 11:33).
Moderne wetenschappers houden het midden tussen beide ideeën. Sint Maarten is een bedelfeest, en die waren vaak nodig in de zware wintermaanden. Het was een feest voor de armen: rijke burgers hielden hun kinderen liever binnen. Maar het feest wordt nu gezien als een mooie, eigen traditie, die behouden moet worden, vrij van religieuze of politieke lading. Veel liedjes hebben een humoristische lading, al bestaan er nog oude bedelliedjes, zoals deze:
Hier woont een rijk man,
Die ons wat geven kan.
Geef een appel of een peer:
We komen ’t hele jaar niet meer.
Lees ook:Sint Maarten steeds populairder
Lees ook:Sint Maarten steeds meer ingeburgerd
Lees ook:Sint Maarten 2011
Lees ook:Sint Maarten 2013
Lees ook:Sint Maarten: met lampionnen van deur tot deur zingen voor snoep